معرفی
موز (در ایران) یا کیله (در افغانستان)نام میوه و گیاهی با همین نام است که بومی مناطق حاره‌ای جنوب شرق آسیا، شبه جزایر مالزی، و استرالیا است. امروزه این گیاه در تمام مناطق گرمسیری که از رطوبت مطلوبی برخوردار باشند کاشت می‌شود.
گیاه موز در وهله اول برای میوه‌اش و ضمناً برای تولید فیبر و نیز زیبایی کاشته می‌شود. از آنجائی که گیاه موز نسبتاً بلند و مستقیم و محکم می‌باشد، اشتباهاً به آن درخت می‌گویند، در حالی که واقعیت آن است که آنها فقط شاخه‌هایی هستند که پس از دادن میوه خشک شده و از بین می‌روند. این شاخه‌ها می‌توانند به بلندی بین دو تا هشت متر برسند و برگ‌های آن نیز به حدود سه و نیم متر می‌تواند برسد. میوه موز به صورت خوشه در انتهای ساقه تشکیل می‌شود.
چهار نوع موز متفاوت
نتایج یک مطالعه جدید در کالج سلطنتی لندن نشان داده است که مصرف یک عدد موز در روز به میزان قابل توجهی خطر بروز علائم آسم را در کودکان کاهش می‌دهد.
کشورهای هند، چین، اوگاندا، فیلیپین و اکوادور به ترتیب بزرگترین تولیدکنندگان و کشورهای اکوادور، کاستاریکا، کلمبیا و فیلیپین بزرگترین صادرکنندگان موز در جهان هستند
خصوصیات موز از دیدگاه طب سنتی
میوه ای گرم و پر انرژیست، ارزش غذائی آن برابر با گوشت بوده؛ اما فاقد چربی، و کلسیم آن اندک است. مقداری مواد قندی دارد؛ بعلاوه دارای ویتامینهای B1 و B2 و PP و C است. برای اشخاصی که تازه بستر بیماری را ترک کرده‌اند، بسیار مفید است. موزی که خوب روی درخت رسیده و پوست آن زرد شده باشد، بسیار مقوی است. موز شامل مقدار زیادی قند و مواد نشاستهای و انواع متفاوت ویتامین‌هاست. غلظت ویتامینهای A و C موجود در موز به بهترین وجهی برای جذب شدن در بدن آماده‌اند. موز غذای کاملی است، حتی برای بچه‌ها و اشخاصی که مبتلا به ناراحتی‌های هاضمه هستند. در صورت خوب جویدن می‌توانند از آن بخورند؛ منتها در بچه‌های کوچک بهتر است آن را له کنند.
ارزش غذائی
در یک موز به مقداری آهن و فسفر و کلسیم وجود دارد که در ۴۰ گرم آرد سفید گندمی که در ۶۰ گرم آب جوشیده خمیر شده باشد. بقیه املاح معدنی که در آرد سفید موجود است، نیز در موز یافت می‌شود؛ منتها به مقدار زیادتر، مثلا کلر موجود در موز سه برابر کلر موجود در آرد است، و مس موجود در آن چهار برابر مس موجود در آرد سفید است؛ و منیزیوم موز پنج برابر آرد و پتاسیم و منگنز آن ده برابر، و همچنین چربی و هیدرات دو کربن آن تقریبا برابر با آرد است، و تنها مواد پروتید آرد کمی بیشتر است. ویتامین‌ها و املاح معدنی موجود در موز خیلی بهتر از املاح موجود در آرد جذب بدن می‌شود. بخصوص املاح آهن که برای مبارزه با کم خونی به کار می‌رود، به کمک ویتامین C موجود قابل جذب در بدن می‌شود. موز مانند سایر میوه‌ها بر قلیائیت خون و در نتیجه صافی و پاکی و تعادل آن می‌افزاید.
تا می‌توانید از مصرف موزهای سبز و کال و یا کهنه و سیاه خودداری کنید. مقدار ۱۰ عدد موز و ۱/۵ لیتر شیر بدون کلسیم برای مدت ۲۴ ساعت غذای یک فرد را تامین می‌نماید؛ که در حدود ۲۰۰۰ کالری انرژی ایجاد می‌کند. موز خشک شده با وجود اینکه ویتامین C خود را از دست داده است، ولی دارای ارزش غذائی مناسبی است. موز نیز به اندازه سیب و گلابی دارای ویتامینهای C و A و B1 و B2 است
فواید درمانی
برای غذای اشخاصی که بنا به توصیه پزشک رژیم غذایی بدون نمک دارند و همچنین اشخاصی که اوره اضافی در خون دارند، می‌توانند از موز و شیر سدیم گرفته شده استفاده نمایند. برای اشخاصی که دچار بیماری‌های قلبی و یا ورم کلیه و بیماری‌های تورمی دیگر هستند نیز تجویز می‌شود.
برای درمان اسهال حاد و اسهال اطفال موز را پخته و به صورت پوره در می‌آورند، و سپس با کمی آب برنج مخلوط می‌کنند و به بیمار می‌خورانند.
برای درمان آلبومین در ادرار، آرد موز خشک شده بسیار مفید است.
فواید مصرف موز در کودکان
کودکان موز را دوست دارند زیرا شیرینی طبیعی دارد و هرچه میوه رسیده تر باشد، شیرینی آن نیز افزایش می یابد و انرژی زیادی را برای رشد کودکان فراهم می کند. به علاوه، موز رسیده حاوی پکتین، فیبر محلول است که همه چیز را از طریق دستگاه گوارش به حرکت وا می دارد و از یبوست جلوگیری می کند. (البته به یاد داشته باشید که موز کال می تواند تاثیر معکوس داشته باشد و موجب یبوست شود)
اگر کودک شما دوره نقاهت خود را پس از اسهال طی می کند، موز می تواند در جایگزینی الکترولیت های از دست رفته مفید باشد.
اگر همچنان این فواید برای شما کافی نیست باید بگویم که موز برای استخوان و دندان ها نیز مفید است، زیرا مصرف آن کلسیم بدن را تامین می کند.
موز تسکین دهنده دستگاه گوارش است
خواص موز و فواید بینظیر آن بر درمان و پیشگیری از ابتلا به بیماری ها
خواص موز بسیار است چنانچه در کشورهای آفریقایی و خاور میانه و دور به عنوان یکی از بهترین و پرطرافدارترین میوه ها در طب سنتی و درمان بیماری ها مورد استفاده قرار می گرد.
موز یکی از قدیمی ترین گیاهان کشت شده در دنیا بوده و احتمالاً از یک گونه وحشی مشتق شده است. در واقع موز یک گیاه شبه درخت است که می تواند به ارتفاع 9 متر هم برسد.
در هر صد گرم موز به میزان زیر مواد معدنی و انرژی موجود است:
انرژی 100 کالری
آب 70 گرم
پروتئین 8 گرم
چربی 2 گرم
قند 6/5 گرم
کلسیم 8 میلی گرم
فسفر 25 میلی گرم
آهن 7 میلی گرم
سدیم 1 میلی گرم
پتاسیم 370 میلی گرم
ویتامین A صدونود واحد
ویتامینB1 پنج میلی گرم
ویتامین B2 شش میلی گرم
ویتامینB3 هفت میلی گرم
ویتامین C ده میلی گرم
فواید شگفت انگیز موز
موزدلیل داشتن پتاسیم زیاد ضد سرطان بوده و غذای خوبی برای ماهیچه ها می باشد.
موز به دلیل مقدار زیاد آهنی که دارد، محرّک تولید هموگلوبین در خون می گردد و در نتیجه، در موارد کم خونی بسیار موثر است
موز حاوی مقدار فراوانی «فروکتوالیگوساکارید» است که این ماده، پروبیوتیک های مفید برای دستگاه گوارش را به تحرک وامی دارد. فروکتوالیگوساکارید همچنین قابلیت جذب کلسیم در بدن را تقویت می کند.
موز دارای اثر آنتی اسید طبیعی در بدن است. بنابراین، خوردن موز باعث آرامش فعالیت معده می گردد
موز رسیده که سرشار از پتاسیم می باشد، دارای قابلیت جویدن و هضم آسانی نیز می باشد. یک موز رسیده نیاز روزانه یک فرد بزرگسال به پتاسیم را به میزان 11 درصد تأمین می کند
موز می تواند به کسانی که در تلاش برای ترک سیگارند کمک کند. ویتامین B6 و B12 ، پتاسیم و منیزیم موجود در موز به بدن در رهایی از اثرات کنار گذاشتن نیکوتین کمک می کند.
میوه نارس و گل های پخته موز برای درمان بیماری قند مفید است. شیره گل های موز برای درمان اسهال خونی استفاده می شود و ساقه و ریشه آن برای رفع اختلالات خونی مفید است.
غنی بودنش از پتاسیم در واقع یک شانس بزرگ برای ورزشکاران است. و فیبر فراوانش برای رودۀ کم کار بسیار مفید و کاراست.
موز خشک شده مطمئناً سرشار از کربوهیدرات هاست. کربوهیدارت ها در موز خشک شده به دو شکل کربوهیدرات ساده (خصوصاً فروکتُز) و کربوهیدرات پیچیده (آمیدون) موجودند.
تاثیر بینظیر موز بر تقویت بینایی چشم
موز حاوی مقدار اندک اما مورد نیاز ویتامین «آ» برای بدن است که این میزان برای حفاظت از چشم ها، حفظ بینایی و همینطور بهبود بینایی در شب حیاتی است.
موز خشک شده عصرانه ای بسیار مناسب برای بچه هاست. این ماده غذایی انرژی مورد نیازشان را تأمین می کند نه چربی را، بر خلاف یک نان شکلاتی که سرشار از چربی و فاقد املاح معدنی است.
موز تقویت کننده معده و نیروی جنسی است.
هنگامی که با استرس مواجه می شویم، سوخت و ساز بدنمان افزایش می یابد و در نتیجه، سطح پتاسیم بدنمان کاهش پیدا می کند. موز با مقدار زیاد پتاسیمی که دارد می تواند این تعادل را دوباره برقرار سازد.
موز درمان زخم معده و روده می باشد
جوشانده موز اثر قطع خونریزی دارد
موز به طور مسلم یک عامل شفابخش نیرومندی وجود دارد که برای بهبود سلول های فرسوده زخم ها و همچنین جلوگیری از التهاب معده بسیار مفید است.
به دلیل کم بودن مقدار سدیم و زیاد بودن مقدار پتاسیم موز، این میوه برای افراد دارای فشار خون بالا بسیار ایده آل است. پتاسیم موز به طرق مختلف به کاهش فشار خون کمک می کند
یکی از سریعترین روشهای رفع خماری و خمودگی، خوردن یک لیوان مخلوط شیر، موز و عسل است. موز معده را آرامش می بخشد و با کمک عسل، سطح قند خون را بالا می آورد و در همان حال، شیر نیز به تنظیم آب بدن کمک می کند.
در طب سنتی هند موز نارس را ایجادکننده یبوست می دانند. در واقع موز در صورتی که رسیده باشد، ملین است و در عین حال برای درمان اسهال ساده و اسهال خونی مفید است و بهبود زخم های روده را تسریع می کند.
به دلیل جذب سریع قند موز، این میوه دارای شاخص گلیسمی بالایی است. موز رسیده برای بیماران دیابتی توصیه نمی شود. همچنین افرادی که تمایل به کنترل وزن دارند، نباید از موز رسیده استفاده کنند.
برای از بین بردن زگیل، پوست موز را از طرف داخل بر روی آن قرار می دهند و آن را با دقت با یک نوار چسب می بندند تا پوست تکان بخورد و زگیل را برطرف کند.
موز نفاخ است و زیادخوردن آن خصوصاً در سرد مزاجان تولید گاز معده می کند برای رفع این عارضه باید پس از موز کمی نمک خورد.
مضرات موز
موز میوه بی‌ضرری است، ولی فقط موزهای خام برای اشخاصی که دستگاه گوارشی حساسی دارند، ممکن است تولید امتلاء معده و نفخ و یبوست نماید، و به علاوه کسانی که نمی‌توانند مواد قندی را بخوبی هضم کنند، و همچنین عده‌ای از مبتلایان به ورم روده، به خصوص بیماران مبتلا به قند و اشخاص چاق، به دلیل زیادی قند موجود در موز نباید از آن بخورند.